Het oog van de leerling

Samenvatting Door verschillende historisch maatschappelijke ontwikkelingen heeft het literatuuronderwijs een steeds kleinere plaats gekregen in het Nederlandse onderwijs op middelbare scholen. Tegelijkertijd blijkt het literatuuronderwijs vanuit verschillende perspectieven bekeken, een geschikte vorm om invulling te geven aan de vraag om persoonsvorming in het onderwijs meer nadruk te geven. Het perspectief van de leerling ontbreekt geheel in het onderzoek naar literatuuronderwijs dat is bijzonder, want de verwachtingen die leerlingen zelf ten aanzien van de leerstof hebben, blijkt een van de succesvolste factoren te zijn om de leerstof te laten beklijven. Wat literatuur een leerling te bieden heeft, is door Jan van Coillie ondergebracht in de ontspannende, de creatieve, de emotionele, de informatieve en de esthetische functie. Door de verwachtingen van havo- en vwo-leerlingen door middel van interviews in kaart te brengen, zijn daaraan de pragmatische, internationale en de functie...Show moreSamenvatting Door verschillende historisch maatschappelijke ontwikkelingen heeft het literatuuronderwijs een steeds kleinere plaats gekregen in het Nederlandse onderwijs op middelbare scholen. Tegelijkertijd blijkt het literatuuronderwijs vanuit verschillende perspectieven bekeken, een geschikte vorm om invulling te geven aan de vraag om persoonsvorming in het onderwijs meer nadruk te geven. Het perspectief van de leerling ontbreekt geheel in het onderzoek naar literatuuronderwijs dat is bijzonder, want de verwachtingen die leerlingen zelf ten aanzien van de leerstof hebben, blijkt een van de succesvolste factoren te zijn om de leerstof te laten beklijven. Wat literatuur een leerling te bieden heeft, is door Jan van Coillie ondergebracht in de ontspannende, de creatieve, de emotionele, de informatieve en de esthetische functie. Door de verwachtingen van havo- en vwo-leerlingen door middel van interviews in kaart te brengen, zijn daaraan de pragmatische, internationale en de functie in dienst van zichzelf toegevoegd. Concreet houdt dat in dat leerlingen verwachten dat literatuur hen ontspant, of een plezierige vorm van vrijetijdsbesteding is en ze verwachten dat literatuur ze iets leert over de wereld of over henzelf, en dat de vorm daarbij belangrijk is. De creatieve functie ontbreekt. Dat wil zeggen, deze leerlingen verwachten niet dat literatuur hen creatiever maakt. Verder verwachten ze dat het lezen van Engelse literatuur leuker en makkelijker is dan het lezen van Nederlandse literatuur en dat het lezen van literatuur ervoor zorgt dat je je eindexamen beter kunt maken. Deze pragmatische functie van literatuur is geheel ingegeven door hun sociale omgeving, eerder dan dat leerlingen deze verwachting zelf koesteren. Tot slot houden leerlingen er de verwachten op na dat lezen omwille van zichzelf belangrijk is, zonder precies te kunnen motiveren waarom. Door de verwachtingen die leerlingen van literatuur hebben in verband te brengen met de psychologische ontwikkeling van leerlingen als lezers en met hun literaire competentie, bleek dat leerlingen zich als lezer al veel eerder pragmatisch gedragen, dan op basis van de gekozen theorieën mag worden verwacht. Door het competentiemodel van Theo Witte niet diachroon, maar synchroon te gebruiken, kan het pragmatisch lezen op jonge leeftijd met behulp van de zone van naaste ontwikkeling van Vygotsky worden verklaard: een leerling bevindt zich op basis van de combinatie van bepaalde boek- en leerlingkenmerken op een bepaald competentieniveau, maar de leerling vertoont ook kenmerken (soms wel meer) van een lager en hoger competentieniveau. Door de competentieniveaus als leesmanieren voor te stellen, wordt inzichtelijk op welke manieren een leerling leest en dus waar de uitdaging van de docent ligt om hem te helpen op een nieuwe manier te leren lezen, of om hem meer plezier te laten ervaren met de laatst aangeleerde leesmanier. Door het competentiemodel op deze manier te gebruiken, wordt meer recht gedaan aan en kan door docenten beter worden ingespeeld op de ontwikkeling van de individuele leerling. Tevens kan daarmee worden voorzien in de maatschappelijke behoefte om meer nadruk te leggen op de persoonsvorming van leerlingen.Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

Het oog van de leerling